YEŞİLİN, MAVİNİN, TARİHİN ve GELENEKSEL KONUKSEVERLİĞİN BİR ARADA YAŞATILDIĞI KENT; TRABZON
Trabzon kentinin tarihsel süreç içersinde önemli bir potansiyeli olan Kültür Turizminin yanı sıra "4 mevsim 12 ay turizm" düşüncesi ile turizme yeni aktiviteler kazandırılma çalışmalarına başlanılmış, kentin %30 unun dağlık oluşu nedeni ile yöreye uygun Turizm çeşidi olan "YAYLA TURİZMİ" ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu bağlamda olmak üzere Turizm Bakanlığınca Trabzon ilinde 6 (altı) yayla Bakanlar kurulu kararınca Turizm Merkezi olarak ilan ettirilmiştir. Turizm merkezi ilan edilen bu yaylalarda Kamu kurum ve kuruluşlarınca alt ve üst yapı çalışmalarına başlanılmış, öncelikle ulaşım ele alınarak yolların standart hale getirilmesi ,Elektrik, su, telekominikasyon wc, çeşme, gibi sosyal ihtiyaçları içeren yatırımlara ağırlık verilmiştir.
Yaz aylarının sıcak ve nemli havasına karşılık; Trabzon yaylaları çok çeşitli flora ve faunaları, zengin ormanları, krater gölleri, ırmakları, coşkun dereleri, peyzaj görüntüleri, dağ ve doğa yürüyüşleri, rafting, kano ve kış sporları, av ve olta balıkçılığı, çim kayağı, şifalı suları, yöresel yemekleri, halkın kültürel yaşantısı gibi değerleri ile önemli bir potansiyel oluşturur.
Yaylacılık; Doğal ve ekonomik nitelikleri yanında sosyal bir olgu olarak ta önem taşımaktadır. Yaylaya çıkmak (Yayla göçü) çok eskilerden beri gerçekleşmektedir. Yöre kültüründe bu geleneğin en belirgin ifadesi "YAYLA ŞENLİKLERİ" dir. Bu şenliklerin kalabalık ve Uluslararası nitelikte olanları Kadırga yaylası otçu haftası şenliği, Şalpazarı geyikli beldesi sis dağı şenlikleri, Akçaabat ilçesi Hıdır Nebi yaylası şenliği, Maçka Liser yaylası soğuksu şenliği, Vakfıkebir Karadağ yaylası şenlikleridir. Bu şenliklerde binlerce insan kadınlı-erkekli, yaşlısı-genci, el ele birlik ve beraberlik içerisinde horon halkaları oluşturup kemence,davul-zurna eşliğinde saatlerce horon oynarlar.
Yaylalarımızda yerli ve yabancı ziyaretçileri büyüleyecek güzellikte yayla evleri vardır. Nemi seven çiçek ve bitkilerle süslüdür. Yaz aylarında aşağı köylerin halkı yaylalara göçer. Etraftaki kahvehane, fırın, kasap ve camii gibi sosyal imkanlar çevreye canlılık verir. Kışın karla kaplı oluşu yazın sıcağında sis ve çise içinde oluşu yaylalarımızın en önemli özelliğidir. Dağlardan çıkan akarsular denize kavuşmak için adeta coşar gider.
Böylesine görülmeye ve yaşanmaya değer olan yaylalarımıza son yıllarda artan ilgi nedeniyle her yıl gelen binlerce insanın konaklama ihtiyacının karşılanması amacı ile özel sektörün yanı sıra Trabzon Valiliği olarak ta öncü-örnek olması amacıyla Akçaabat Hıdırnebi yaylasında ahşap yayla kent oluşturulmuştur. Doğaya uyumlu doğayı bozmayan evler olan bu yayla kente ulaşım asfalt yolla yapılmaktadır.Yaz kış her mevsim ulaşıma açık olan bu yaylanın denizden yüksekliği 1650 metredir. Yine yayla turizmi kapsamında Çaykara ilçemizin Uzungöl bucağı bungolov tipi konaklama tesisleri ve ünlü alabalığı ile binlerce yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir. Trabzon'a 99 km ve Çaykara ilçesine 19 km uzaklıkta deniz seviyesinden 1150m yükseklikte bulunan Uzungöl dik yamaçları ve muhteşem orman örtüsü ile Alplerin güzelliğini geride bırakmaktadır.
Alternatif olarak Zigana dağında sütlacı ile meşhur Hamsiköy sınırları içinde özel sektörce yapılan Zigana Tatil Köyü de konuklarına dört mevsim yörenin kültürel, folklorik özelliklerini sunmaktadır. Her ne kadar Turizm Bakanlığınca altı yayla turizm merkezi ilan edilmişse de bu yaylalarımızın dışındaki diğer yaylalarda aynı değer ve özelliktedirler.
Yeşil ve mavinin böylesine mükemmel ve göz kamaştırıcılığı tabiatın anlatılması zor güzelliğini dinlenme, gezi, spor imkanları kentimizin turizm gerçeğine uygun turizm şekli olan yayla turizm i olarak normal değişimini tamamlamaktadır.
Trabzon köylerine ve yaylalarına motorlu araçlarla gidilebilir. Her yerleşim birimi ile haberleşme yapma imkanı vardır. Ahalinin yaşayışı, geleneksel kültür unsurlarının (halk mimarisi, etnografik malzeme vs..) bazı yörelerimizde günümüze kadar korunarak gelebilmiş halkın yaşayışı, adetleri, mimarisi, tarımsal faaliyetleri, sanat faaliyetleri, yöresel el sanatları (kestane ve fındık dalından örme sepetler, şal, kaytan, keşan, peştamal, kemençe müziği ve yöresel yemekleri) kentin cazibesini arttırmaktadır.
Yayla Evleri
Yayla evleri dağınık ve gelişi güzel bir görünüm içerisindedir. Fakat ayrıntılara inildiğinde bu düzenin işlevlerini en uygun biçimde karşılayacak türde geliştiği açıklıkla görülür. Bu evlerin doğa ile ilişkileri yayla evlerinin değişmeyen özellikleridir.
Bütün bu sayılanların yanı sıra kentin turizmini cazip kılan unsurlar içinde kente hakim tepe üzerinde önemli bir peyzaj unsuru ve mesire yeri olan Boztepe, Soğuksu, Maçka Hamsiköy, Düzköy Haçka, Kayabaşı, Çamburnu, Yıldızlı Sera gölü, Yüzüncü yıl parkı ile birlikte sağlık turizmine imkan sağlayan şifalı suları (tablo 4) mağara turizmi kapsamında Düzköy ilçesi Çalköyü beldesi ve mağarası önemli bir potansiyeldir.
Trabzon ilinin turizmde hak ettiği payı alabilmesi için kongre turizmi, spor turizmi, gençlik turizmi, sağlık turizmi, doğa turizmi, yat turizmi, kültür turizmi gibi turizm çeşitlenmesi çalışmaları devam etmektedir.
Trabzon ilinin turizm potansiyelini en iyi şekilde değerlendirmek turizm çeşitliliği sağlayan yaygın bir turizm arz dokusu yaratmak amacı ile kısa, orta ve uzun dönemli planlama çalışmaları ve plan zamanlaması belirlenmiştir. Bu belirlenen çalışmalar ışığında ortaya çıkan turizm potansiyeli cazibeli kılınarak turizm hizmetine sunulması ile kente ziyaretler artmıştır (TABLO 5).Turist sayısına oranla konaklama, yeme- içme tesislerinin de sayısı artmış, kaliteli ve vasıflı personel ile turizme hizmet vermektedirler.(tablo 6)
Kenti ziyaret edenlerin başında bilhassa 1989 yılının Ağustos ayında Sarp sınır kapısının açılması ile yoğunlaşan Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) vatandaşları ilk sırayı almış onları takiben Almanlar, İngilizler, Fransızlar, Hollandalılar, Belçikalılar, Japonlar, ABD'liler, İtalyanlar gelmektedirler.
Trabzon'da turizm potansiyelinin en iyi şekilde gerçekleştirilmesi turizm kaynaklarından etkin şekilde yararlanması ekonomisine de büyük canlılık getirdiği gibi ülke ekonomisine e katkı sağlamaktadır.
Trabzon kentine gelen yabancı misafirler Türk konuk severliğinin en güzel örneği ile karşılaşmaktadırlar. Ülkelerine dönerken memnun, mutlu olarak ve de bir dahaki seneye gelmenin planlarını yapmaktadırlar.
Akçaabat-Karadağ Yaylası
Akçaabat - Düzköy yolunun 12. km’sinden batıya dönülerek, 28 km. toprak yolla yaylaya ulaşılır. 1946 m. yükseklikteki yayla bol oksijeni ile akciğer tedavisi görmüş hastaların tatil için tercih ettiği yerdir. Altyapı hizmetleri tamamlanmış olan yaylada, hediyelik eşya satış yerleri, bakkal, kahvehane, lokanta, fırın hizmetleri mevcuttur. Yaylada yaban hayatı da oldukça zengindir.Yaylaya ayrıca Vakfıkebir ilçesinden ulaşılabilir.
Maçka ilçesinin güney çıkışından başlayarak 22 km'lik toprak yolla Mavura Yaylası üzerinden bu yaylaya ulaşılır. 1850 m. yüksekliğindeki yaylada, bakkal, kasap, kahvehane ve telefon hizmetleri vardır. Maçka ilçesinden batıya doğru 22 km. olup, toprak yolla gidilebilir. Mavura Yaylası üzerinden bu yaylaya ulaşılır.Yolun 16. km’ si zengin bitki örtüsüne sahip Kulin Dağı’nın içinden geçmektedir. 1800 m. rakımlı yaylada altyapı hizmetleri tamamlanmış durumda olup, elektrik, su ve telefon mevcuttur. Ayrıca bakkal, kasap, kahvehane vardır.
Araklı-Pazarcık Yaylası
Karadere güzergahında Araklı'nın 43 km güneyindedir. Yağmurdere üzerinden Gümüşhane'ye Aydıntepe üzerinden de Bayburt'a ulaşan yolların geçtiği bir yayla köy merkezidir. Telefon ve alışveriş imkanları mevcuttur. Çevresi ormanlarla kaplı yaylada doğa yürüyüşü, bitki inceleme, dinlenme, bisiklet turları yapma olanağı vardır.
Araklı-Yeşilyurt-Yılantaş Yaylası
Trabzon'a 64 İlçe merkezine 33 km mesafede bulunan yayla 10 km'lik bir stabilize yolla Yeşilyurt Beldesi’ne bağlanır. Araklı ilçesinin 24 km. güneyinde yer alan Yeşilyurt beldesi çevresinde Ağaçbaşı, Taşbaşı, Arabinyurdu, Çukuryaylası gibi çok sayıda yayla bulunmaktadır. Zengin otsu bitkilerle kaplı olan yaylalarda doğa yürüyüşü, bitki inceleme, kuş gözlemleme bisiklet turları yapma olanağı vardır.
Çakırgöl Yaylası
Yaylaya Maçka–Meryemana yolunu takiben Altındere Vadisi Milli parkından yaklaşık 20 km lik bir toprak yolda ilerledikten sonra ulaşılabilir. 2500 m. yükseklikteki Çakırgöl Yaylası yolu üzerinde ve civarında, Armutluk, Kırantaş, Akarsu, Ayraksa, Livayda Kurugöl, Mesaraş Furnoba, Kasapoğlu, Camiboğazı, Ortaoba ve Deveboynu yaylaları bulunmaktadır.
Çatma Obası Yaylası
Tonya'ya 24 km. mesafedeki Erikbeli Turizm Merkezi'nin 14 km. doğusunda yer alan Kadırga Yaylası’nın 9 km. güneyindedir. 2200 m. yükseklikteki Çatma Obası küçük bir yayladır. Erikbeli-Kadırga-Çatma Obası yaylaları ve Zigana Kayak Merkezi arasında doğa yürüyüşü yapılabilir. Mızraklı Su, Şehitler Tepesi, Çıngıraklı Kuyu gibi mitolojiye konu olmuş mekanları bulunmaktadır.
Efsaneye göre, mızraklı su isminin hikayesi şöyledir; savaş sırasında çok susayan bir asker, mızrağını ortadan kırıp sağa ve sola bütün gücüyle fırlatır. Mızrağın bir parçasının saplandığı yerden su çıkar, diğer parçasının saplandığı yerde ise su kaybolur. 50-60 m. aşağıda esrarengiz bir şekilde çimlerin arasında yok olan suyun çıktığı bölüm, koruma altına alınmıştır. Çıngıraklı Kuyu bu adı, kuyuya atılan bir taş parçasının uzun süre ses çıkarmasından almaktadır.
Düzköy (Haçka Obası) Yaylası .
Yaylaya, Trabzon'a 40 km. mesafedeki Düzköy ilçesinden güneye, 12 km’lik toprak yolla ulaşılır. 1784 m. yükseklikteki yaylada, altyapı hizmetleri tamamlanmış durumdadır. Temmuz ayının üçüncü Cuma günü Kadırga, 14 Ağustos’ta ise Karaabdal şenliklerinin yapıldığı yaylada, Haçkalı Baba Türbesi ilgi çekmektedir. Mevcut pansiyonlardada konaklanabilir. Her türlü yeme içme imkanı bulunmaktadır.
Harmantepe Yaylası
Köprübaşı İlçesi Yeşilyurt Beldesi sınırları içerisinde bulunan Harmantepe Yaylasında 1. Dünya Savaşından kalma siperler ve şehit mezarları vardır. Her yıl 29 Haziran tarihinde anma günü tertip edilir. Cöşk Tepesi görülmeye değer yerlerden birisidir.
Hıdırnebi ve Kuruçam Yaylaları
Yaylalara Akçaabat-Düzköy yolunun 12. km’sinden batıya dönülerek, 10 km’lik toprak yolla ulaşılmaktadır. Yolu yaz-kış ulaşıma açık olan Kuruçam ve Hıdırnebi yaylaları arası 1 km’dir. 1742 m. yükseklikteki yaylalarda, altyapı hizmetleri tamamlanmış durumdadır. 20 Temmuz'da başlayıp üç gün süren Hıdırnebi Şenlikleri’nin düzenlendiği Hıdırnebi Tepesi, doğal manzara seyir terası konumundadır. Orman içinde kurt, tilki, çakal gibi yaban hayvanları izlenebilir ve foto safari yapılabilir. Konaklamak için pansiyon tipi evler hizmet vermektedir.
Kadırga Yaylası
Kadırga yaylası, Tonya'ya 24 km. mesafedeki Erikbeli’nin 14 km. doğusuna düşer. Yayla, 2300 m. yükseklikte olup, ağaç yetişme sınırının üzerindedir. Her yıl temmuz ayının üçüncü cuma günü kutlanan Kadırga Şenlikleri'ne on binlerce kişi katılmaktadır. Halk oyunları gösterileri, yarışmalar, davul zurnalı eğlenceler sırasında tonlarca et, ekmek ve yayık ayranı tüketilen Kadırga Şenlikleri büyük bir pazara, panayıra benzemektedir.
Kulindağı Yaylası
Trabzon’un Maçka ilçesinin 15 km. batısında ve 1650 rakımında bulunan yayla, Şolma Turizm Merkezi yaylalar dizisinin Maçka ilçesi yönündeki ilk halkasıdır. Ladin, sedir, gürgen ağaçları, mor renkli orman gülü ve sarı renkli zifin çiçekleri ile kaplı yaylada elektrik ve su hizmetleri bulunur. Yayla, Yeşilyurt ve Örnekalan köyü halkınca mezra olarak kullanılmaktadır.
Lapazan Yaylası
Maçka ilçe merkezinden 27 km lik bir sitablize yolla ulaşılabilen yayla, Gürgenağaç köyünün güneyinde ve denizden mesafesi 2200 metredir. Alt yapısının olmadığı yaylada ziyaretçilere uyku setlerini, yiyecek ve içeceklerini yanlarına almalarını öneriyoruz.
Maçka-Kiraz Yaylası
Maçka ilçesi ile Gürgenağaç köyü arası 22 km. asfalt yol olup, Gürgenağaç köyünden güneye doğru 7 km’lik toprak yolla ulaşılabilir. 1850 m. rakımlı yaylada altyapı hizmetleri tamamlanmış olup, çim kayağı yapılabilir. Temmuz ayının üçüncü cuma günü "Ayeser Şenlikleri" kutlanmaktadır. Elektrik, PTT ve çeşme gibi altyapıya sahip yaylada, bakkal, kır kahvesi, kasap, et lokantası hizmet vermektedir. Hamsiköy ve Gürgenağaç köylerinde pansiyonlar mevcut olup, her türlü ihtiyaç yayladaki alışveriş yerleri ve lokantalardan karşılanabilmektedir.
Maçka-Mavura Yaylası
Maçka'nın 18,5 km. batısında yer alır. Elektrik ve su hizmetlerinin bulunduğu Mavura Yaylası ile Solma Yaylası arası 3,5 km’dir. Orman manzaralı toprak yol, yaya yürüyüş için idealdir.
Sisdağı Yaylası
1850 m yükseklikte bulunan yaylaya, Tonya'ya 24 km. mesafedeki Erikbeli Turizm Merkezi'nden sonra batı yönünde gidilerek 25 km’lik toprak yolla yaylaya ulaşılır.Ayrıca yaylaya Beşikdüzü-Şalpazarı Karayolunu takiben Geyikli Beldesinden de ulaşılır. Altyapı hizmetleri bulunmaktadır. Her yıl yaylada Temmuz ayının üçüncü cumartesi günü Sis Dağı Şenlikleri yapılmaktadır.
Sazalan Yaylası
Tonya'ya 24 km. mesafedeki Erikbeli’nin 5 km. batısında yer alan Sazalanı Yaylası’na, ham toprak yolla ulaşılmakta olup, yayla mevsiminde ticari araçlarla yolcu taşımacılığı yapılmaktadır. 1700 m. yükseklikteki yaylada altyapı hizmetleri tamamlanmış durumdadır.
Sultanmurat Yaylası
Trabzon-Çaykara-Ataköy yolu üzerinde ve yaklaşık 105 km. mesafede olan Sultanmurat Yaylası 2000 rakımındadır. Orman sınırı üzerinde bulunan yaylada elektrik, su, telefon, WC, bakkal, manav, fırın, kahvehane, cami, küçük otel ve pansiyonlar mevcuttur. Altyapı ve sosyal yapılar mevcuttur.
Yüz yatak kapasiteli otel, restoran ve diğer yan üniteleriyle ziyaretçilerin konaklama, yeme-içme hizmetleri karşılanmaktadır. Her yıl 20 Ağustos’ta “Yayla Ortası Şenlikleri” ve Her yıl 23 Haziran tarihinde, 1916 yılında Ruslara karşı savaşan ve 1 subayla 70 er şehit veren, yaylada “Şehitleri Anma Günü” kutlanır. Ayrıca IV. Sultan Murat’ın İran üzerine 1635 tarihinde yapmış olduğu ikinci seferi dönüşünde Trabzon’a inerken cuma namazı kıldırdığı yer ve hutbe taşının bulunduğu yer olması yaylaya tarihi bir anlam kazandırmaktadır.
Trabzon-Tonya-Armutlu-Gümüşhane-Kürtün-Erikbeli Yaylası
Tonya'dan 25 ve Şalpazarı'ndan 34 km lik yolla ulaşılır. 1.800 m. yükseklikteki yaylada altyapı hizmetleri tamamlanmış durumdadır. Yaylada, fırın, kahvehane, bakkal ve telefon hizmetleri mevcuttur. Yayla; Erikbeli turizm merkezi, Kadırga, Çatma Obası, Sazalanı, Zigana, Ken yaylalarına giden yolların birleştiği kavşaktadır. Erikbeli, Sazalanı, Ken, Sinlice, Şıkkıranı ve Siz Dağı yaylaları arası doğa yürüyüşü için idealdir. Ken Yaylası, Erikbeli Turizm Merkezi'nin 9 km., Şıkkıran yaylası ise 19 km. kuzeyinde olup, orman alanı içerisindedirler.
Uzungöl Çevre Koruma Alanı
Trabzon’un önemli turizm potansiyeline sahip yörelerinden biridir. Trabzon-Uzungöl arası 99 km. asfalt yoldur. Haldizen Deresi vadisinde, heyelan sonucu dere yatağının tabi baraj şeklinde kapanması sonucu oluşan göl, çevresindeki ladin ormanları ile çekici bir peyzaj sergiler. Göl kıyısında yer alan Uzungöl yerleşmesi belediyeliktir. Konaklama-yeme içme tesislerinin bulunduğu beldenin güneyindeki dağlarda 1500-3000 m arası yaylalar ve birkaç krater gölde bulunmaktadır. Dinlenme, doğa yürüyüşü yapma, bitki inceleme, sportif olta balıkçılığı, bisiklet turları yapma olanağı vardır.
Kayabaşı Yaylası
Kayabaşı yaylası, 1800 m rakımda, etrafı ladin ağaçlarıyla çevrili eşsiz bir manzaraya sahiptir. Eşsiz güzellikleri olan Kayabaşı Yaylasına ulaşım üç seçenekledir. Akçaabat Işıklar Mahallesinden itibaren 16 km ‘lik asfalt yolla ulaşılmaktadır. Yaylaya, Düzköy Haçka Yaylası üzerindeki orman içerisinden 2 km ‘lik stabilize yolla ve Maçka ilçesi Şolma Yaylası-Lişer Yaylası üzerinden orman alanı içerisinden de ulaşılabilmektedir. Kayabaşı Yaylası; yayla şenlikleri, florası, doğa yürüyüşü parkurları ve jeep safariye uygunluğu ile önemli bir cazibe noktasıdır. Trabzon Valiliği tarafından bu yaylada ikinci bir yayla kent yapılmıştır. Yaylada Milli Parklara ait Orman İçi Dinlenme Tesisleri de vardır.